Çocuklarda Tırnak Yeme Davranışı
Çocuklar neden tırnak yer?
Tırnak yeme davranışının altında yatan nedenleri anlamak, uygun yaklaşım belirlemenin ilk adımıdır. Tırnak yeme davranışı okul öncesi dönemlerde çocukların birbirlerinden görerek taklit ettikleri bir davranış olabileceği gibi, daha çok çocukların gergin, sıkıntılı veya stresli oldukları zamanlarda gözlenen bir durumdur. Kaygı en az yetişkinler kadar çocukları da olumsuz etkiler, çocuklarda tırnak yeme davranışına sebep olan etkenler arasında;
Okulda yaşanan önemli bir olay
Ders başarısızlığı
Arkadaşlar ile yaşanan sıkıntı
Öğretmeni ile yaşadığı bir gerginlik
Travmatik etkisi olan bir yaşam olayı
Ev veya okul ortamında bulunan gergin ortam
Anne baba arası tartışma veya ev içi şiddet
Önemli bir yaşam olayı; kardeş doğumu, taşınma, ebeveyn kaybı, boşanma gibi.
Sınavlar, sınav öncesinde yaşanan yoğun tempo
Korkular
Erken çocukluktan, çocukluğa, çocukluktan ön ergenliğe geçiş dönemleri sayılabilir.
Okul öncesi dönemde tırnak yeme davranışı
Okul öncesi dönemler çocuğun birçok becerisini geliştirdiği ve kişiliğinin ilk aşamalarını oluşturduğu bir dönemdir. Aynı zamanda bu dönemlerde birçok da geçiş yaşanır. Tuvalet eğitiminin verilmesi, konuşmanın gelişmesi, bedensel kontrolün kazanılması, kurum eğitimine başlanması gibi birçok yeni tecrübenin yaşandığı bu dönem gergin veya kaygılı hissetmeye de yol açabilir. Çocuklar birçok yeni durumu hem öğrenmek, hem geliştirmek hem de karşılaştıkları zor durumlarla da baş etmek durumundadırlar.
Çocuğun yuvaya başlaması veya oyun parkında zor bir durumla karşılaşması çocuğun kaygı ve stres yaşamasına neden olduğu için tırnak yeme davranışı, bu gerginliğin habercisi olabilir. Tırnak yeme ile birlikte veya bazen tırnak yeme davranışının öncesi ve sonrasında;
Kendi saçını çekme/yolma,
Parmak emme
Diş gıcırdatma
Sürtünme gibi davranışlar da gözlenebilir. Çünkü tüm bu diğer davranışlar da çocuğun bir gerginlik yaşadığının habercisidir ve çocuktan çocuğa ya da durumdan duruma değişiklik gösterebilir.
Okul öncesi çağı çocukları birçok davranışı taklit yolu ile öğrendikleri için tırnak yeme davranışını da yetişkinlerden veya akranlarından görmüş ve taklit ediyor olabilirler. Bu nedenle çocuğun yaşadığı gerginlik veya kaygı durumlarını incelerken, bu davranışın model olma yolu ile öğrenilip öğrenilmediğinin de incelenmesi gerekir. Çünkü gelişim aşamaları bazen çocuğun bu tür davranışları taklitle kazanmasına da neden olabilir.
Okul çağı çocuklarında tırnak yeme
Okul çağı çocuklarında ise tırnak yeme davranışı çocukların kendi okul hayatlarında gelişmelerin ve değişimlerin olması ve artan hayat olayları ile gözlenebilir. Çocuklar; dersler, sınavlar, arkadaşları ile olan ilişkiler veya öğretmenleri ile yaşadıkları tecrübeler nedeni ile tırnak yeme davranışı sergileyebilirler. Bu dönemde görülen tırnak yeme davranışı çocuğun çevresinden de sıklıkla uyarı aldığı için bazen çocuğu daha da zor durumda bırakabilir.
Okul çağında olup tırnak yeme davranışı gösteren çocuklar için öğretmenlerinden bilgi almak çok önemlidir. Okul çağı çocukları bazen yaşadıkları olayları anlatmak istemeyebilirler. Bu nedenle çocuğun bilgisi dahilinde öğretmenlerle görüşüp, tırnak yeme davranışını tetikleyecek bir durum olup olmadığı konusunda bilgi almak önemlidir. Diğer önemli bir adım ise bu sıkıntının çözüm yollarını mutlaka çocukla birlikte konuşarak, onu da çözüme ortak ederek bulmaktır.
Uygun ebeveyn yaklaşımları
Tırnak yeme davranışı konusunda ebeveynlerin uygun yaklaşımları çok önemlidir. Toplum tarafından da kabul görmeyen ve eleştirilen tırnak yeme davranışında ilk adım, çocuğun neler yaşadığı hakkında fikir sahibi olmaktır. Onun yaşadığı herhangi bir gerginlik, sıkıntı, günlük akış içinde yaşadığı olumsuz bir tecrübe bu davranışa yol açmış olabilir.
Eğer bu davranışı ebeveyn olarak sizler de sergiliyorsanız, sizin de olumsuz model teşkil etmemek için elinizden geleni çocuğunuzla birlikte uygulamanız gereklidir.
Tırnak yeme davranışının altında yatan gerginlik, sıkıntı konusunda çocuğunuzla konuşabilirsiniz. Bazen sadece duygulardan konuşmak, gerginliğe sebep olan olaylar hakkında sohbet etmek ve uygun çözüm yollarını birlikte düşünmek çocuk için çok faydalı olabilir.
Bu davranışı sergileyen çocuğunuzu asla cezalandırmayın, korkutmayın, tehdit etmeyin. Bu tavırlar çocuğun daha da büyük kaygı yaşamasına ve tırnak yeme davranışının daha da artmasına neden olabilir.
Tırnak yiyen çocuğunuza "beni çok üzüyorsun", "bak hala bebek gibi davranıyorsun" tarzı ifadeler kullanmayın. Tavrınız, onunla birlikte çözüm yolu bulmaya yatkın yapıcı bir yaklaşım olmalı.
Küçük yaşlarda, eline nesne veya oyuncak vermek, dikkatini dağıtmak, ilgisini başka tarafa çekmek gibi yöntemler kullanabilirsiniz. Yerine şeker, sakız veya kraker gibi geçici olmak üzere bazı nesneler koyabilirsiniz.
Geri bildiriminizi tırnağını yerken değil, tırnak yemediği zamanlarda verin. Böylece tırnak yerken verdiğiniz olumsuz dikkatin yerini, yüreklendirici sözlerle vereceğiniz olumlu dikkat alacaktır. Küçük yaşlarda ise tırnak yenmeyen günlerin işaretlendiği tablolar kullanarak, tırnak yememe davranışını pekiştirebilirsiniz.
Siz de onunla birlikte bir alışkanlığınızı bırakmaya çalışın. Böylece ona sadece ne yapmasını veya ne yapmamasını söylemek yerine davranışlarınızla da destek olmuş olursunuz.
Onunla birlikte bu davranışı ne zamanları, nerede yaptığını, neyin tırnak yeme davranışını tetiklediğini gözleyin. Bu şartlar hakkında bilgilenerek tırnak yeme davranışı karşısında önleyici olmaya çalışın.
Acı oje gibi teknikler kullanacaksanız yukarıda anlatılan tüm prensipleri de hayata geçirdiğinizden emin olun. Sadece oje sürerek tırnak yeme davranışının yok olmasını ummayın, çocuğunuzun tüm çabalarını destekleyin.
